Âlemlerin Şematik Tasviri

Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri, Marifetname’nin dördüncü faslının sonunda, bütün kâinatın düzenini iki ayrı şema ile tasvir etmiştir. Bu şemalar; Arş, Kürsî, Levh-i Mahfuz, Sidretü’l-Müntehâ, Tûbâ ağacı, semavat tabakaları, yer katmanları, mahşer meydanı, Sırat köprüsü, Cennet ve Cehennem ile insanın nihai yolculuğunu gözler önüne serer. Her iki şema, aslında âlemlerin hem kozmik düzenini hem de ahiret yolculuğunu açıklayan birer sembolik haritadır.

Birinci Şema: Kozmik Düzen ve Âlemler

Birinci Şema: Kozmik Düzen ve Âlemler

• Üst Âlem: Arş-ı Âzam, Kürsî, Levh-i Mahfuz, Kalem ve İsrafil’in Sûru ile başlar. Burada Tûbâ ağacı ve Sidretü’l-Müntehâ bulunur.

• Orta Katman: Yedi kat gök, güneş, yıldızlar, bulutlar, yağmur ve rüzgâr gibi tabiat unsurları yer alır.

• Alt Katman: Yedi kat yer, yeşil kaya, kırmızı boğa ve balıkla sembolize edilmiştir. En altta ise Zakkum ağacı, Gayya kuyusu ve cehennem tabakaları bulunur.

  
  

Bu şema, kâinatın yukarıdan aşağıya inen düzenini gösterir. İlahi feyiz, Arş’tan başlayarak tabaka tabaka aşağıya doğru iner.

İkinci Şema: Ahiret ve İnsan Yolculuğu

İkinci Şema: Ahiret ve İnsan Yolculuğu

• Üst Âlem: Arş, Kürsî, Kalem, Tûbâ ağacı, Sidretü’l-Müntehâ ve Cennetin kapıları bulunur.

• Mahşer Meydanı: Amel defterleri, mizan (terazi), peygamberlerin minberleri, âlimlerin kürsüleri, Livaü’l-Hamd sancağı ve Makâm-ı Mahmud gösterilmiştir.

• Sırat Köprüsü: Cehennem üzerine kurulmuş ve herkesin geçeceği bir yol olarak şemada yer alır.

• Alt Katman: Zakkum ağacı, Gayya kuyusu ve katran kazanı ile cehennem tabakaları işaret edilmiştir.

Bu şema, insanın mahşer gününden Cennet veya Cehennem’e doğru yolculuğunu anlatır.