Marifetname Yüz Analizi

Marifetname'de Fiziksel Özellikler

ÖNEMLİ NOT; Aşağıdaki metin birebir Marifetnameden alınmıştır. Kitaptaki bilgilerin doğruluğunu kabul etmek bir yana cüretkarlığını bile kabul etmek son derece zordur. Sadece müellifi doğru anlayabilirseniz yazdıklarına anlam verebilirsiniz.

Son derece sert ve ucu açık yorumlar bulunmaktadır. Bu bilgileri bir hocanın anlatımı ile birlikte öğrenmek doğru olandır. Çünkü bilgiler aşırı derecede çarpıtılmaya açıktır. Müellif de bilgilerin kullanımı konusunda derslerinde ekleme ve genişletmeler yapmıştır. Bunu Yedinci Neviden rahatlıkla anlıyoruz. Bilgilerin birebir kullanılmadığına dikkatinizi çekeriz.

Lütfen fizyonomi öğrenmeden kimseye yargıda bulunmayın şaka dahi yapmayın. Senin Şuran şöyle o yüzden böylesin gibi şeyler söylemeyin hatta içinizden zanda bulunmayın. Gözlemci bakış açısıyla sorgulayarak bakın.

İnsana bakarken sadece şeklen değil basiret gözü ile bakılır. O yüzden önce bu bölümü okuyunuz;

4.BAB Beşinci Fasıl YEDİNCİ NEVİ

Uzuvların kıyafetlerinin zıt delillerle tâdilini ve nefislerin değişikliğine göre olan hükümlerini bildirir.

Ey azizi Hikmet ehli demişlerdir ki, a'zaların kıyafetinde, bildirilen zıt deliller, bir şahısta toplansalar, hepsini, itidal ma'mür ve Abad eder. Mesela, kōsenin boyu uzun olsa, o köšedir diye ona ta'n olunmaz. Zira ítidal bulmuştur. Eğer yüzü de nûrâní ise, basiret sahibleri onu nûr görür. Demek ki, bir kimsede hangi tarafın delilleri daha çok ise, o kimse o tarafta bilinir, Eğer bir kimseye Hakk'ın nûru basar olsa, onun firâseti, adı geçen delillere muhtaç olmaz. Nitekim Peygamber Efendimiz (sav.) bir hadis-i şerifde, «Mü'minin ferâsetinden korkunuz, Çünkü o Allahü Teâlâ'nın nûru ile bakar, buyurdu.

Bu alametlerin hepsi hayvani nefsin ahlak ve evsafının delilleridir. İnsanın nefs-i emmâresi ise, hayvani nefsin esiri olduğundan bu hükme girer. Zulm ve zulmetten, cehil ve kudüretten efsafı safi değildir. Bazen şeytan sıfatlı, bazen yırtıcı hayvan, yani canavar sıfatlı, bazen, hayvan sıfatlı olur. Süreta insan görünür. Eğer insanın nafsi levvame ise, bazan hayvani nefse mağlüb, bazen ona galib olduğundan, bu nefs bazen hayvan sıfatlı ve bazen insan sıfatlı bulunur. İnsanın nefsi mülhime ise, daima hayvani nefsin üzerine galib olup, mütmainne olduysa savaşı barışa, kavgası rızaya döner. Şerler ona tam hayr olur. Bu hayır ve şer onun kaydı olmayıp, nefsi mutlak rûh olur. Bütün varını terk eylediğinden ağyarı ona yâr olur. Kendinden nişan ve alamet kalmaz. Onun vasfı beyana gelmez.

DÖRDÜNCÜ NEVİ

Baş ve boyun a'zālarının kıyafetini bildirir.

1. Kim ki boyudur tavil Såde dil olur cemil.

2. Kim ki boyudur kasir Hilesi vardır kesir.

3. Kim ki vasat boyludur Akil ü hoş huyludur.

4. Kim ki saçı sert olur Akılla cür'et bulur.

5. Kim ki saçı nerm olur, Ebleh ü bi-şerm olur.

6. Kim ki saçı sarıdır Kibr ü gadab karıdır.

7. Kim ki saçıdır kara Sabrı var, onu ara.

8. Kumral ise saç güzel Sahibidir bi bedel.

9. Saçı az olan. latif Oldu arif ü zarif.

10. Saçı çok olsa zenin Fehmi az olur anın.

11. Başı küçük aklı az Olsa ona deme raz.

12. Başı büyük olanın Aklı çok olur anın.

13. Yassı ise fark-ı ser Sahibi çekmez keder.

14. Cild-I seri berk olan Hayr eder, etmez ziyān.

15. Ekra'a olma yakın Bed huy olur, pek sakın.

16. Cebhesi dik olanın Dik ola hulkı anın.

17.Yumru olursa cebin Sahibi zişt ü gabin.

18. Cobhesi olan ariz Bed huy olur çün mariz

19. Mutedil olsa cebin Sahibini bil emîn.

20. Cebhesi bi çin olan Kâhil olur bigüman.

21. Çini uzundur fehim Az ise olmuş kerîm.

22. Kaş arası çîn olan Gam yüküdür ol heman.

23. Üznü kebir olsa bol Cahil ve kahildir ol.

24. Üznü küçük uğrudur Evsāt olan doğrudur.

25. İnce olan kaş ucu Fitnedir işi gücü.

26. Kaşta çok olan kılı Mükesserdir gussalı.

27. Kaşı açık, doğrudur Çatma ise uğrudur.

28. İnce kaş olur cemil Uzunu kibre delil.

29. Kaşı kavisli olan Dilber olur her zaman.

30. Göz çukur olsa kalil Olmuş o kibre delil.

31. Çeşm-1 siyehdir muti Çeşm-i kızıldır şeci

32. Gözleri göktür lebîb Lik elá gözlü edib.

33. Çeşmi küçüktür hafif Çeşmi büyüktür zarif.

34. Didesi yumru hasüd Evsat olandır vedúd.

35. Çeşımi kıpık oldu şeyn Bakışı süst oldu zeyn.

36. Noktalı göz ok olur Değmesi pek çok olur.

37. A'vere olma yakın Sık bakan olmaz emîn.

38. Şaşıya etme nazar Ki sana eğri bakar

39. Çeşmi güleçtir güzel Kirpiği sık bi bedel.

40. Vechi büyüktür alil Kibre küçüktür delil.

41. Yumru olandır bahil Yassı olandır cemil.

42. Vechi arıktır muhil Etli olandır sakil.

43. Vechi pek uzun olan Lâf ile söyler yalan.

44. Kim ki tireştir yüzü Telh olur ekser sözü,

45. Vecih müdevver gerek Bedirden enver gerek.

46. Çün mütebessim olur Onu gören kam alır.

47. Benzi kızıldır edib Esmer olandır lebib.

48. Benzi sarıdır alil Esvede mail muhil.

49. Gözleri gök ışkırak Olsa, ondan of ırak.

50. Levni olan mu'tedil Hem ağ olur, hem kızıl.

51. Enf eğer olsa dirāz Sahibidir fehmi az.

52. Enf eğer olsa kasir Havf clur onda kesir.

53. Enf ucu ger olsa top Sahibi olur turup.

54. Enf ucu ağza yakın Olan adamdan sakın.

55. Sübke-i enf olsa bol Kibr ü hased dolmuş ol.

56. Olsa kulkul-i kanad Cem' ola kahr ü inad.

57. Enfi kim olsa ariz Şehvet iledir mariz,

58. Enfi o kim eğridir Himmet onun fikridir.

59. Ağzı küçüktür güzel Likin olur pür vecel.

60. Ağzı büyüktür şeci Eğri olandır şenî'.

61. Ağı gibidir zenin Hey'et-i bid'i anın,

62. Gunneli söz olsa ger Kibirden oldur haber,

63. Savt-ı dakik er kişi Şehvet-i zendir işi.

64. Er kişi sesli zenân Ekseri söyler yalan.

65. Sözde kim olsa seri Fehmidir onun refi'.

68. Kim ki sesidir kaba Himmeti var merhaba.

67. Ses çatal olsa o cân Halka eder bed gümân.

68. Handesi çok olsa ha Umma sen ondan hayā.

69. Yüz güleç ve söz leziz Olsa o candır aziz.

70. Yufka ve ahmer dudak Sahibi anlar sebak.

71. Şeffe galiz olsa bil Sahibi muğdıb sakil.

72. Dişleri iri olan İşler ol ekser yaman.

73. Mu'tedil olsa dişi Sıdk u safadır işi.

74. Nükheti hoş olanın Hulkı da hoşdur anun.

75. İnce zekânlu herif Akh da onun hafif.

76. Ger zekân enli olur Sahibi gılzet bulur.

77. Mu'tedil olsa zekân Akıl olur hem hasen.

78. Lihye tavil olsa ger Sahibidir bi hüner.

79. Lihyesi sıktır sakil Sohbeti eyler tavil.

80. Rīş-i siyah ü kalil Oldu zekâya delil.

81. Köse ki hiç rîşi yok Onun olur mekri çok.

82. Olsa değirmi sakal. Sahibidir pür kemål.

83. Olsa kafası arīz Humk iledir ol mariz.

84. Boynu olan çok dıraz Rüşdü olur onun az.

85. İnce ki gerdan olur Sahibi nâdan olur.

86. Boynu galiz olsa ol Rüz ü şeb olur ekül.

87. Boynu olursa kasir Hilesi olur kesir.

88. Boynu olan mu'tedil Hayr iledir müştegil.

89. Her yeri evsat olan Dilber olur bi gümân.

Marifetname'nin Türkçe Çevirisi

1. Boyu uzun olan saf akıllı olur.

2. Boyu kısa olanın hilesi çoktur.

3. Orta boylu olan kişi akıllı ve güzel huylu olur.

4. Saçı sert olan keskin zekâlı olur.

5. Saçı yumuşak olan ebleh ve arsız olur.

6. Saçı sarı olanın işi gücü kibir ve gazaptır.

7. Saçı kara olanda sabır vardır. Böyleleri ile yakınlık kurmaya bak.

8. Saçı kumral olan ise güzel, huyca eşsizdir.

9. Saçı seyrek olan ârif ve zarif bir kişidir.

10. Saçı çok olan kadının anlayışı kıt olur.

11. Başı küçük olan kişinin aklı da az olur. Böylelerine sakın sırrını söyleme.

12. Başı büyük olanın aklı çok olur.

13. Başının üstü yassı olan keder çekmez.

14. Başının cildi sağlam olan hayır işler; şer işlemez.

15. Başı kel olana yakın olma. Böylesinden sakın ki, kötü huylu olur.

16. Alnı dar olanın ahlakı da dar olur.

17. Alnı yumru olan kötü ve aldatıcı olur.

18. Alnı enli olanın kötü huyluluğu hastalık gibidir(ondan gitmez).

19. Alnı düzgün olan kişiyi emniyetli bil.

20. Alnı kırışıksız olan şüphesiz tembel olur.

21. Alnındaki kırışıklar uzun olan anlayışlı olur. Kırışığı az olan cömert olur.

22. Kaşları arası kıvrımlı (kırışık) olan kişi baştan sona gam yüklüdür.

23. Kulağı büyük ve enli olan cahil ve tembel olur.

24. Kulağı küçük olan hırsızdır. Kulağı orta büyüklükte olan ise dürüsttür.

25. Kaş ucu ince olanın işi gücü fitnedir.

26. Kaşı çok kıllı olan gönlü kırık ve kederli olur.

27. Kaşı açık olan dürüsttür. Kaşı çatma ise hırsız olur.

28. İnce kaş güzeldir ama bunun da uzunu kibirlilerde bulunur.

29. Kaşı kavisli olan her zaman dilber olur.

30. Gözün çukur ve eğik olması kibirlilik alâmetidir.

31. Kara gözlü olanlar itaatkâr olur. Gözün kanlı olması ise yiğitlik alametidir.

32. Gözleri gök olan zekîdir. Ela gözlü ise edebli olur.

33. Gözü küçük olan hafif bir kişiliğe, gözü büyük olan ise zarif bir kişiliğe sahiptir.

34. Gözü yumru olan hasetçi olur. Gözü orta büyüklükte olan gerçek dosttur.

35. Kıpık gözlü olan yaramaz ve çirkin olur.Bakışı gevşek olan ise süslü olur.

36. Noktalı göz ok gibidir. Böylesinin gözü başkasına çok değer (nazarı dokunur).

37. Tek gözlüye yakın olma; sık bakan ise emniyetli sayılmaz.

38. Şaşıya hiç bakma ki sana eğri (kötü düşünerek) bakar.

39. Gözü güleç olan güzel olur. Kirpiği sık olan ise eşsizdir.

40. Yüzü büyük olan hastalıklıdır. Küçük yüzlü olmak ise kibir alametidir.

41. Yüzü yumru olan ahmak; yassı olan güzel olur.

42. Yüzü arık olan borcuna sâdık değildir. Yüzü etli olan ise sakil olur.

43. Yüzü hayli uzun olan konuşurken yalan konuşur.

44. Yüzü sert olanın genellikle sözü acı olur.

45. Yüz, değirmi gerekir. Dolunaydan parlak olmalıdır.

46. Tebessüm eden bir yüze bakanlar rahatlık bulup kam alır.

47. Benzi kızıl olan edeblidir.

48. Benzi sarı olan hastalıklı; siyaha çalan ise tevekkel olur.

49. Gözleri gök veya mâvi olursa ondan uzak olmaya bak.

50. Rengi ortada olan yüz hem ak hem kızıl olur (yanak ve alın).

51. Burun biraz uzun ise sâhibinin anlayışında biraz kıtlık vardır.

52. Burnu kısa olanın içinde korkusu çok olur.

53. Burnunun ucu top olan kişi neşeli olur.

54. Burnunun ucu ağzına yakın olan adamdan kendini sakın.

55. Burun delikleri geniş olursa, kibir ve haset alametidir.

56. Burnunun iki kanadı hareketli olan kişide kahır ve inat bir aradadır.

57. Burnu geniş olan kişide şehvet hastalık halini almıştır.

58. Burnu eğri olan kişi himmette bulunmayı düşünür.

59. Ağzın küçük olması güzelliktendir ama böyle kişi korkak olur.

60. Ağzı büyük olan yiğit eğri olan ise kötüdür.

61. Kadının ferc yapısı ağzı gibidir.

62. Burnundan konuşan kişinin bu özeliği kibrine dalâlet eder.

63. İnce sesli erkeğin işi gücü şehvettir.

64. Erkek sesli kadın ise çoğunlukla yalan söyler.

65. Sözü hızlı söyleyenin anlayışı yüksektir.

66. Sesi kaba olanın himmeti de vardır, merhabâya değer.

67. Sesi çatal olan kişi halka fazlasıyla kötülükte bulunur.

68. Gülüşü çok olan kişiden hayâ beklenemez.

69. Yüzü güleç ve sözü tatlı olan kişi ne aziz kişidir.

70. Yufka ve kırmızı dudaklı kişi iyi ilim tahsil eder.

71. Dudak etli olursa sahibi kızgın ve sakil olur.

72. Dişleri iri olan kişi çoğunlukla kötülük yapar.

73. Dişi orta irilikte olanın işi doğruluk ve esenliktir.

74. Kokusu güzel olanın huyu da hoş olur.

75. İnce çeneli erkekte akıl az olur.

76. Çenesi enli olan kişi sert ve kaba olur.

77. Çenesi orta halli olan akıllı ve güzel olur.

78. Sakalı uzun olan kişi hünersiz olur.

79. Sakalı sık olan sakil olur. Böyleleri sözü uzatır da uzatır.

80. Kara ve seyrek sakal zekaya delildir.

81. Hiç sakalı olmayan kösenin hilesi pek çok olur.

82. Sakalı değirmi olan kişi olgunluklarla doludur.

83. Kafası geniş olan ahmak olur.

84. Boynu çok uzun olan kişide olgunluk az olur.

85. Gerdanı ince olan ise câhil olur.

86. Boynu kalın olan kimse gece gündüz tıkınır oburlaşır.

87. Boynu kısa olanın hîlesi çoktur.

88. Boynu orta uzunlukta olan kişi hayırlı işler ile uğraşır.

89. Her yeri orta halli olan kişi şüphesiz bir dilber olur.

Kaynak;

"Erzurumlu İbrahim Hakkı. (1999 ). Marifetname. İstanbul: Bedir Yayınları.

(Orijinal eser 1756 yılında tamamlanmıştır.) "